Dạy Học Phonics Cho Trẻ Em: Lộ Trình, Phương Pháp Hiệu Quả Nhất Hiện Nay

Phương pháp học phonics là gì?

Phonics (tạm dịch: ngữ âm) là phương pháp dạy trẻ đọc tiếng Anh bằng cách kết hợp các liên kết chữ cái hoặc nhóm chữ cái cùng nhóm âm thanh tương ứng.  Thông qua quá trình học phonics, trẻ sẽ được dạy cách ghép vần thay vì học phát âm từng chữ như phương pháp truyền thống. 

Dạy học phonics cho trẻ em đang được quan tâm trong thời gian gần đây

Khi bắt đầu học đọc, phonics giúp trẻ biết cách đánh vần đơn âm trước, sau đó học cách ghép vần một từ trọn vẹn và phát âm chính xác. Ví dụ, sau khi trẻ học đánh vần đơn âm /d-/ sẽ có thể nhận diện cách ghép vần từ tiếng Anh như “doll”,  “dog”...

Mặc dù thực tế cho thấy không phải 100% từ tiếng Anh đều tuân theo quy luật phonics. Tuy nhiên, hầu hết những trẻ nắm được quy luật này đều có thể tự đọc được kha khá từ mới dù chưa từng học trước đó.

Tại sao nên dạy trẻ học phonics? 

Phát âm là một phần quan trọng không thể thiếu khi học tiếng Anh nên thường được đưa vào giảng dạy đầu tiên trong các trường tiểu học. Theo các chuyên gia ngôn ngữ, phương pháp dạy tiếng Anh phonics cho trẻ em được phát triển dựa trên mối quan hệ giữa các chữ cái và âm thanh có thể dự đoán được và mang tính nhất quán. Đây hiện đang là phương pháp được áp dụng tại hầu hết các trường học, trung tâm ngoại ngữ, trẻ sẽ nhận được nhiều lợi ích như:

• Làm quen các với các kiểu mẫu phát âm được lặp lại nhiều lần và dễ dàng nhận biết được các từ hoàn toàn mới. 

• Nắm bắt được cấu trúc ngôn ngữ và cách các từ được hình thành từ các âm tiết. 

• Góp phần phát triển kỹ năng đọc hiểu, giúp tăng cường khả năng đọc và hiểu nội dung văn bản tiếng Anh.

• Áp dụng cách học phonics cho trẻ em hỗ trợ trẻ trong việc viết đúng chính tả.

Việc dạy học phonics cho trẻ em có thể bắt đầu bất cứ lúc nào, đặc biệt là từ khi bé được 2 tuổi (Có thể muộn hơn, tùy thuộc vào việc nhạy cảm với chữ của bé). Về cơ bản, thời điểm bé thể hiện sự quan tâm đến các chữ, hứng thú với việc đọc tiếng Anh là bạn có thể bắt đầu.

Giáo trình và lộ trình học phonics cho bé

Khác với cách học thông thường là ghi nhớ từ vựng đi kèm cùng hình ảnh, phương pháp phonics giúp trẻ học ghép vần theo mặt chữ nên có giáo trình và lộ trình học hoàn toàn khác biệt, cụ thể: 

Giáo trình học phonics cho trẻ em

Bảng chữ cái tiếng Anh cũng chỉ có 26 ký tự nhưng lại có đến 44 âm tiết cơ bản, điều này khiến không ít trẻ nhỏ gặp khó khăn khi học phát âm. Ví dụ, nguyên âm /u/ khi đứng trong từ “urgent” /ˈɝːdʒənt/ lại có cách phát âm gần giống với âm ơ.

Bảng chữ cái tiếng Anh gồm 26 ký tự

Để ứng dụng hiệu quả phương pháp phonics khi dạy cho trẻ, việc đầu tiên bạn cần làm là tìm hiểu qua một số thuật ngữ liên quan. Như đã nói ở trên, do các âm trong tiếng Anh không phải lúc nào cũng giống cách đọc như mặt chữ nên phonics được chia thành các yếu tố sau:

• Phonemes: Là đơn âm hoặc tổ hợp âm tiết khi đọc. Ví dụ trong từ  “boat” (con thuyền) có tổng cộng 4 chữ cái, tuy nhiên cách phát âm lại bao gồm 3 Phonemes gồm: /b/, /əʊ/, và /t/.

• Grapheme: Là một chữ cái hoặc tổ hợp các chữ cái đại diện cho một âm khi viết.  Ví dụ trong từ  “boat” (con thuyền), 3 Graphemes lần lượt sẽ là “b”, “oa” và “t”.

Hiện nay, hai phương pháp thường được áp dụng với phonics là ngữ âm tổng hợp (Synthetic phonics) và ngữ âm phân tích (Analytic phonics).

• Ngữ âm tổng hợp (Synthetic phonics): Ở phương pháp ngữ âm tổng hợp, trẻ sẽ được học cách đọc của từng chữ cái rồi ghép chúng để tạo nên một từ có nghĩa. Ví dụ, bạn sẽ dạy trẻ học từng âm “c”/k/, “a” /a/, “t” /t/, sau đó ghép lại thành từ “cat” /kat/. Thông qua Synthetic phonics, trẻ sẽ biết cách nhận diện mặt chữ và phát âm chúng một cách chính xác.

• Ngữ âm Phân tích (Analytic phonics): Với Analytic phonics, trẻ sẽ được học từ vựng dựa vào âm đầu và ngữ cảnh. Ví dụ, khi trẻ học âm /c/ riêng biệt, giáo viên sẽ tiếp tục giới thiệu cho trẻ các từ vựng khác có chứa /c/ như ‘’can’’, ‘’circle’ hoặc các đồng âm tương ứng trong các từ khác nhau như pay /peɪ/, cake /keɪk/ hoặc eat /eɪt/.

Lộ trình học phonics cho trẻ em hiệu quả nhất

Khi học phonics, trẻ cần được dạy theo đúng lộ trình để không bị rối loạn và dễ dàng ghi nhớ, cụ thể như sau:

• Học âm đơn và âm ghép của hai chữ cái: Trong bảng chữ cái tiếng Anh gồm có 21 phụ âm là b, c, d, f, g, h, j, k, l, m, n, p, q, r, s, t, v, w, x, y, z và 5 nguyên âm là a, e, o, i, u. Dù các nguyên âm và phụ âm đơn có cách đọc khá đơn giản nhưng lại có thể tạo nên được 44 cách phát âm khác nhau khi ghép từ cơ bản.

• Ghép các âm với nhau: Sau khi học riêng từng âm đơn, bạn tiếp tục dạy trẻ cách ghép các âm lại và đọc từ hoàn chỉnh. Do tiếng Anh có các nguyên tắc khác nhau trong nối âm (linking sounds) và âm cuối (ending sounds) nên trẻ cần nắm được các quy tắc phát âm trong câu như nối phụ âm với nguyên âm, nối nguyên âm với nguyên âm, nối phụ âm với phụ âm… 

• Tách âm: Khi học từ mới, trẻ có thể tách từng âm trong từ đó để đoán được cách đọc chính xác của từ và đôi khi có thể đoán được nghĩa của từ nếu đặt trong bối cảnh của câu. 

• Ghi nhớ Sight words: Đây là những từ vựng thường xuyên được sử dụng trong tiếng Anh như i, you, and, of, will… Theo các chuyên gia, có đến 300 sight words được dùng để tạo nên 75% số chữ mà chúng ta đã viết và đọc. Bởi thế nếu trẻ học được sight words cũng đồng nghĩa với việc có thể hiểu và đọc tới 75% tiếng Anh cơ bản.

Trẻ cần ghi nhớ sight words

Dạy học phonics cho trẻ em ở đâu hiệu quả?

Hiện nay, học phonics thường được các trung tâm tiếng Anh lồng ghép trong chương trình học của trẻ theo giáo trình chuẩn. Tuy nhiên, với độ tuổi mầm non, đặc biệt là trẻ từ 2 - 4 tuổi, việc học trung tâm thường không mang lại hiệu quả bởi khả năng tập trung của trẻ chưa cao. Ba mẹ nên tham khảo thêm các cách dạy học phonics cho trẻ em tại nhà trên các ứng dụng tích hợp chương trình phonics như Alostar.  

Trẻ có thể học phonics trên ứng dụng Alostar

Alostar được đánh giá là ứng dụng hỗ trợ tốt nhất việc học phonics ở trẻ mầm non. Được phát triển với mục tiêu xây nền tảng Anh ngữ vững chắc cho bé ngay từ năm đầu đời đồng thời giúp bé làm quen với ngôn ngữ, rèn luyện khả năng phản xạ. Do đó, toàn bộ voice trong các bài học của Alostar đều được thu âm bởi giáo viên bản xứ. 

Đặc biệt, Alostar còn tích hợp các công nghệ giáo dục hiện đại như Izy Speak (phát hiện và chỉnh sửa lỗi sai phát âm), AloTalk (cuộc gọi giả lập với giáo viên bản xứ), Alo Interact (tương tác hai chiều). Từ đó tạo cho trẻ môi trường thực hành phát âm chuẩn Mỹ ngay từ đầu.

Khi mới bắt đầu làm quen với tiếng Anh trên ứng dụng Alostar, trẻ sẽ được làm quen với 26 chữ cái trong bảng chữ cái tiếng Anh thông qua cấp độ phonics. Trẻ sẽ được tiếp cận với kiến thức, sau đó xem lại qua bài học tình huống, luyện nói, học ngữ âm qua bài hát và cuối cùng là luyện viết lại để ghi nhớ. 

Sau đó, trẻ sẽ tiếp tục trải nghiệm các cấp độ gồm Kiddy, Pre Starters 1 và Pre Starters 2 để rèn luyện hai kỹ năng quan trọng nhất là nghe và nói tiếng Anh.

Với những ưu điểm và tính năng nổi bật trên, có thể nói Alostar là một ứng dụng hỗ trợ học tập vô cùng hữu ích đối với các bé từ 2-7 tuổi. Ba mẹ hãy tải ngay ứng dụng Alostar về máy để cùng trải nghiệm những tính năng tuyệt vời này nhé.

Hướng dẫn cách dạy trẻ học phonics hiệu quả ngay tại nhà

Với phương pháp phonics, bố mẹ có thể cho bé học cách nghe từng âm riêng lẻ trong từ cũng như hướng dẫn con các quy tắc đánh vần đơn giản nhất. Dưới đây là một số gợi ý hỗ trợ tốt nhất cho khả năng phát âm của trẻ ngay tại nhà. 

• Học âm đơn trước: Trước tiên, trẻ nên làm quen với các âm đơn khi học tiếng Anh, đặc biệt là học phụ âm như /d/, /b/ bởi đây chính là khung sườn để ghép nối các nguyên âm thành từ có nghĩa. Việc học phụ âm sau đó đến nguyên âm sẽ hạn chế được tình trạng trẻ bị rối khi ghép vần từ hoàn chỉnh.

• Bắt đầu bằng các từ có âm giống nhau: Bạn cần khuyến khích trẻ suy nghĩ để tìm được các từ có cùng một âm giống nhau. Ví dụ, bạn có thể đưa ra một âm có sẵn như /eɪ/, nếu trẻ trả lời được đó là eat, đây là tín hiệu tốt cho thấy trẻ đã hiểu dần về phương pháp học phonics. 

• Liên kết âm thanh với từng chữ cái: Với những trẻ đã ghi nhớ được toàn bộ từ trong bảng chữ cái, bạn có thể cho trẻ tìm hiểu âm thanh liên quan đến các chữ ấy. Ví dụ chữ B nghe giống như “bee” nhưng âm của chữ cái đó lại gần giống với “buh”.

• Đọc to từ tiếng Anh khi học: Việc khuyến khích trẻ đọc to sẽ tạo sự tập trung khi học, giúp trẻ dễ dàng ghép âm của các chữ cái lại với nhau và nhận thức được cách từ ngữ được hình thành. Sau một thời gian luyện tập, bé sẽ có được cách tự nhớ mà không cần đến công thức trong sách.

Bố mẹ hãy khuyến khích trẻ đọc to khi học

Một số lưu ý khi dạy học phonics cho bé

Để tạo hứng thú cho trẻ khi học phonics giúp việc tiếp thu nhanh và hiệu quả nhất, các bạn cần lưu ý một số yếu tố sau:

• Cho trẻ luyện nghe thường xuyên: Đây là cách tạo môi trường tiếng Anh cho trẻ mà các bậc phụ huynh không nên bỏ qua. Thực tế cho thấy những trẻ được nghe audio và kết hợp song song với việc đọc sách sẽ thường có khả năng phát âm đúng và viết đúng được đa số các từ mà trẻ bắt gặp.

• Tra từ điển thường xuyên: Để biết chính xác cách phát âm của một từ mới, việc bạn cần làm chắc chắn sẽ là tra từ điển. Ngoài ra việc sử dụng từ điển còn giúp ba mẹ dạy con cách sử dụng từ mới trong những tình huống khác nhau, giúp trẻ phát triển kỹ năng viết và tự kiểm tra lỗi chính tả khi viết.

• Học nghe song song với học đọc: Tốt nhất bố mẹ hãy cho trẻ dùng sách có file audio, copy file vào loa craven, điện thoại hoặc máy tính để giúp trẻ kết hợp hiệu quả của việc nghe và đọc sách. 

Về cơ bản, dạy học phonics cho trẻ em là một bước quan trọng trong việc phát triển kỹ năng đọc viết của các bé. Nếu được thực hiện đúng cách, trẻ có thể sẽ biết đọc và viết tiếng Anh từ sớm để luôn tự tin trong học tập cũng như có cơ hội phát triển tốt nhất trong tương lai.